Υγεία
Περισσότερα από 50 διαφορετικά νοσήματα συνδέονται με την παχυσαρκία. Εμπλέκεται στην εμφάνιση πλήθους καρδιαγγειακών, γαστρεντερολογικών, ενδοκρινικών και άλλων παθήσεων.
Όπως αναφέρουν η καθηγήτρια Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Σταυρούλα Πάσχου, η παχυσαρκία ορίζεται ως η υπερβολική αύξηση του λιπώδους ιστού στο σώμα. Ο βαθμός της παχυσαρκίας προσδιορίζεται με τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ ή BMI), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Ο ΔΜΣ είναι το πηλίκο που προκύπτει αν διαιρέσουμε το νυν βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα).
Φυσιολογικά, ο ΔΜΣ πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 18,5 και 24,9 kg/m2. Όταν ο ΔΜΣ είναι μεταξύ 25 και 29,9 το άτομο θεωρείται υπέρβαρο. Οι τιμές του από 30 και πάνω σηματοδοτούν στην παχυσαρκία. Από το 40 και πάνω αρχίζει η κακοήθης παχυσαρκία.
Μεγάλη σημασία έχει και η περίμετρος της μέσης, δηλαδή η παρουσία κεντρικής παχυσαρκίας. Φυσιολογικές θεωρούνται οι τιμές:
- Κάτω από 88 εκατοστά στις γυναίκες
- Κάτω από 102 εκατοστά στους άντρες
Ισχυρή συσχέτιση με τον καρκίνο
Η παχυσαρκία αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, επισημαίνουν οι δύο ειδικοί. Και αυτό, διότι σχετίζεται με μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η παχυσαρκία σχετίζεται αιτιολογικά με 18 διαφορετικούς τύπους καρκίνου. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων ο καρκίνος:
- Του μαστού (μετά την εμμηνόπαυση)
- Του παχέος εντέρου
- Του ενδομητρίου
- Του νεφρού
- Του οισοφάγου
- Του παγκρέατος
- Του ήπατος
- Της χοληδόχου κύστεως
- Του στομάχου
- Των ωοθηκών
- Του θυρεοειδούς
Συνολικά, το 4-8% των κρουσμάτων καρκίνου αποδίδονται στην παχυσαρκία. Επιπλέον, το περιττό σωματικό λίπος οδηγεί σε αύξηση κατά 17% του κινδύνου θανάτου από καρκίνο.
Δεκάδες άλλα νοσήματα
Η παχυσαρκία κρύβει πολλούς άλλους κινδύνους για την υγεία. Οι πάσχοντες έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρδιαγγειακά προβλήματα, διότι το περιττό βάρος αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης των προδιαθεσικών τους παραγόντων, όπως:
- Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
- Η υπερλιπιδαιμία (αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων)
- Η υπέρταση
Ειδικότερα, μελέτες έχουν συσχετίσει την παχυσαρκία με αυξημένο κίνδυνο αναπτύξεως:
- Καρδιακής ανεπάρκειας
- Κολπικής μαρμαρυγής
- Περιφερικής αγγειακής νόσου
- Φλεβοθρόμβωσης
- Αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου
Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο αναπτύξεως άνοιας, άσθματος και υπνικής άπνοιας. Στο δέρμα αυξάνει τις πιθανότητες ατοπικής δερματίτιδας και ψωρίασης. Στο γαστρεντερικό σύστημα τις πιθανότητες για λιπώδες ήπαρ, χολολιθίαση, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, εκκολπώματα και νόσο Crohn.
Στις γυναίκες οδηγεί επίσης σε διαταραχές στον εμμηνορροϊκό κύκλο και υπογονιμότητα, ενώ αυξάνει τις επιπλοκές στη μητέρα και το έμβρυο κατά την κύηση. Στους άνδρες έχει συσχετιστεί με λειτουργικό υπογοναδισμό.
Επιπλέον, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο αναπτύξεως ρευματοειδούς και ουρικής αρθρίτιδας, καθώς και οστεοαρθρίτιδας. Στην ψυχική σφαίρα αυξάνεται η πιθανότητα ανάπτυξης κατάθλιψης και άγχους.
Πώς αντιμετωπίζεται
Οι κατευθυντήριες οδηγίες που ισχύουν σήμερα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στους ενήλικες προτείνουν κλιμάκωση των θεραπευτικών μέτρων αναλόγως με το υπερβάλλον βάρος και την παρουσία συννοσηροτήτων.
Σε όλους τους υπέρβαρους (ΔΜΣ πάνω από 25) ή παχύσαρκους (ΔΜΣ πάνω από 30) ασθενείς προτείνεται:
- Περιορισμός της θερμιδικής πρόσληψης (δίαιτα) και
- Αύξηση της φυσικής δραστηριότητας (γυμναστική)
Στους παχύσαρκους ασθενείς (ΔΜΣ πάνω από 30 ) ή σε όσους έχουν ΔΜΣ πάνω από 27 και ταυτοχρόνως παρουσία σχετικών νοσημάτων, συνιστάται συχνά επιπρόσθετη φαρμακευτική αγωγή (από τους στόματος ή ενέσιμη).
Χειρουργική αντιμετώπιση με βαριατρικές επεμβάσεις συνιστάται στους ασθενείς με:
- ΔΜΣ πάνω από 40 ή
- ΔΜΣ πάνω από 35 και παρουσία συννοσηροτήτων
Τα φάρμακα για την παχυσαρκία
Συνολικώς έξι φαρμακευτικές επιλογές έχουν εγκριθεί έως στιγμής από την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA). Πρόκειται για:
- Την ορλιστάτη
- Τον συνδυασμό φαιντερμίνης και τοπιραμάτης
- Τον συνδυασμό ναλτρεξόνης και βουπροπιόνης
- Την λιραγλουτίδη
- Την σεμαγλουτίδη
- Την τιρζεπατίδη
Οι πρώτες τρεις λαμβάνονται από του στόματος. Η λιραγλουτίδη δίδεται ως ημερήσια υποδόρια ένεση. Η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη χορηγούνται ως εβδομαδιαία υποδόρια ένεση, εξηγούν οι δύο καθηγήτριες.
«Στην Ελλάδα κυκλοφορούν οι περισσότερες από τις ανωτέρω φαρμακευτικές επιλογές, που πρέπει φυσικά να χορηγούνται με οδηγίες και παρακολούθηση από ειδικούς ιατρούς», υπογραμμίζουν.
Καλύτερη η πρόληψη
«Ο Ιπποκράτης τόνιζε πως «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν». Υπογραμμίζεται λοιπόν η σημασία της πρόληψης της παχυσαρκίας, που αρχίζει με τη σωστή διατροφική εκπαίδευση και την καλλιέργεια της κουλτούρας της καθημερινής άσκησης από την παιδική ηλικία», συνεχίζουν.
Σε αυτά «πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν η οικογένεια και το σχολείο, με συντονισμένες προσπάθειες της Πολιτείας, για διαμόρφωση δωρεάν χώρων αναψυχής, ενημερωτικές δράσεις για τη νόσο αυτή και τις επιπτώσεις της, καθώς και παρεμβάσεις από την παιδική ηλικία, αφού δυστυχώς το παχύσαρκο παιδί έχει 5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα (συγκριτικά με το παιδί του φυσιολογικού σωματικού βάρους) να γίνει παχύσαρκος ενήλικας», καταλήγουν.
