Περιφερειακή αναισθησία: Γιατί είναι πιο ασφαλής και πώς γίνεται

Ανάμεσα στην τοπική και ολική νάρκωση υπάρχει ευρύ φάσμα επιλογών που κάνουν μία εγχείρηση λιγότερο επικίνδυνη και πιο ανεκτή, κυρίως για τους ηλικιωμένους.

Αργά και προσεκτικά ο αναισθησιολόγος περνάει με το δεξί του χέρι μια βελόνα μέσα από το κοιλιακό τοίχωμα και έναν μετατροπέα ακριβώς δίπλα του με το αριστερό.

Στην οθόνη δίπλα στον ασθενή παρακολουθεί στον υπέρηχο σε ποιο στρώμα του κοιλιακού τοιχώματος βρίσκεται η βελόνα.

Στο τρίτο στρώμα, ακριβώς μπροστά από το εντερικό τοίχωμα, βρίσκεται το νευρικό πλέγμα στο οποίο στοχεύει ο Τόρστεν Στάινφελντ.

Ο αναισθησιολόγος, επικεφαλής του τμήματος Αναισθησίας, Εντατικής Ιατρικής και Θεραπείας Πόνου της Κλινικής Ατυχημάτων Επαγγελματικών Ενώσεων BGU στη Φρανκφούρτη, είναι ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον τομέα της περιφερειακής αναισθησίας.

Αυτό περιλαμβάνει την έγχυση ενός αναισθητικού κοντά στα νεύρα που μεταδίδουν τον πόνο σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος.

Περιφερειακή αναισθησία

Όπως εξηγεί ο Στάινφελντ, στόχος είναι να «μπλοκαριστεί» με την αναισθητική ουσία ένα τμήμα του κοιλιακού τοιχώματος στον ασθενή, ο οποίος βρίσκεται σε χειρουργικό τραπέζι. Αργότερα οι χειρουργοί θα αφαιρέσουν ένα τμήμα της λαγόνιας ακρολοφίας στην περιοχή και θα το επανατοποθετήσουν στο κάτω μέρος του ποδιού του.

Με τη βοήθεια του μοσχεύματος από τον ίδιο τον οργανισμό, το οστό πάνω από τον άκρο πόδα που είναι πολύ λεπτό, έχει πιθανότητες να αναπτυχθεί εκ νέου.

Άλλα και άλλα μέρη του σώματός, όπως το κάτω μέρος του ποδιού μέσω μιας παρακέντησης στο γόνατο, έχουν ήδη αναισθητοποιηθεί πριν χορηγηθεί στον ασθενή ολική νάρκωση. Σύμφωνα με τη Γερμανική Εταιρεία Αναισθησιολογίας και Εντατικής Θεραπείας (DGAI) τα προτερήματα φαίνονται κυρίως μετά την εγχείρηση.

«Ο ασθενής ξυπνάει πιο χαλαρός, παραπονιέται λιγότερο συχνά για ναυτία, έχει λιγότερο πόνο και είναι και πάλι πιο γρήγορα σε φόρμα», λέει ο αντιπρόεδρος της DGAI Φρανκ Βάπλερ.

Η περιφερειακή αναισθησία έχει νόημα σε πολλές επεμβάσεις. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της Γερμανίας, ο αριθμός των εγχειρήσεων το 2021 ήταν περίπου 16 εκατομμύρια. Σύμφωνα με την DGAI δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με το είδος της αναισθησίας που εφαρμόστηκε.

Αυτό που είναι βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι σε ένα μεγάλο αριθμό ολικών ναρκώσεων χρησιμοποιείται παράλληλα και ένα είδος περιφερειακής αναισθησίας, αφενός για να μειωθεί ο πόνος και η ανάγκη για παυσίπονα κατά τη διάρκεια της επέμβασης, και αφετέρου για να αποφευχθεί ο πόνος μετά την επέμβαση.

Υπάρχουν τρεις βασικές μορφές αναισθησίας, η ολική, η τοπική και η περιφερειακή. Στην πρώτη περίπτωση ο ασθενής λαμβάνει μεταξύ άλλων κι ένα συνδυασμό υπνωτικών και παυσίπονων.

Ο Στάινφελντ λέει ότι η κατάσταση του ασθενούς μοιάζει περισσότερο με τεχνητό κώμα παρά με βαθύ ύπνο. Με την τοπική αναισθησία αναισθητοποιείται μόνο μια μικρή περιοχή, όπως ένα δάχτυλο, χωρίς να επηρεάζεται η συνείδηση. Η περιφερειακή αναισθησία λειτουργεί τόσο όταν ο ασθενής είναι ξύπνιος όσο και όταν βρίσκεται υπό γενική αναισθησία.

Η διαδικασία είναι γνωστή και ως μερική αναισθησία ή επισκληρίδιος εδώ και δεκαετίες. Είναι πιο συχνή στη μαιευτική.

Ένα τοπικό αναισθητικό εγχέεται κοντά στον νωτιαίο μυελό για να ανακουφίσει τον πόνο του τοκετού ή να καταστήσει δυνατή την καισαρική τομή. Έτσι η περιφερειακή αναισθησία δεν είναι καινούργια, «αλλά έχει εξελιχθεί», λέει ο Στάινφελντ, ιδίως τα τελευταία 15 περίπου χρόνια.

Μειώνει μέρες νοσηλείας και πιθανότητες θανάτου

Προϋπόθεση γι’ αυτό ήταν η βελτίωση της τεχνολογίας των υπερήχων. Ο αναισθησιολόγος πρέπει να βλέπει ακριβώς πού βρίσκεται η βελόνα, ώστε να μπορεί να απενεργοποιήσει επιλεκτικά τα νεύρα για να μην προκαλέσει τραυματισμό στο διπλανό χώρο.

Σε ένα παχύσαρκο ασθενή, για παράδειγμα, θα μπορούσε να εκτιμήσει λανθασμένα το κέντρο του ογκώδους σώματός του, να πάει πολύ βαθιά και να τρυπήσει το εντερικό τοίχωμα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

«Πρόκειται για σχετικά λεπτούς χειρισμούς», λέει ο Βάπλερ. «Χρειάζεται εξοικείωση με την ανατομία, πρέπει να είναι κανείς καλός χειριστής του μηχανήματος υπερήχων και πρέπει να χρησιμοποιεί τις τεχνικές τακτικά. Χρειάζεται χρόνος, υπομονή και διακριτικότητα». Στην κλινική του BGU Φρανκφούρτης αυτές οι δεξιότητες διδάσκονται εντατικά στους νέους εργαζόμενους. Αυτό καθιστά το BGU ελκυστικό και ως εργοδότη. Δεν υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας στο τμήμα αναισθησιολογίας σε αντίθεση με άλλα νοσοκομεία. Παράλληλα γίνεται έρευνα και για τα μετρήσιμα οφέλη στην εφαρμογή νευρικών αποκλεισμών.

Μειώνεται ο κίνδυνος μετεγχειρητικών επιπλοκών

Όταν η περιφερειακή αναισθησία χορηγείται παράλληλα με τη γενική, είναι δυνατόν να διατηρηθεί πιο επίπεδη, εξηγεί ο Στάινφελντ.

Ο ασθενής χρειάζεται επίσης λιγότερα παυσίπονα κατά τη διάρκεια της επέμβασης και μετεγχειρητικά.

Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ασθενής ξυπνάει πιο γρήγορα, αισθάνεται λιγότερο συχνά άρρωστος και αποπροσανατολίζεται για λιγότερο χρόνο. Το λεγόμενο «παραλήρημα» αποτελεί έναν όχι αμελητέο κίνδυνο της νάρκωσης, ιδίως σε ηλικιωμένους με επιβαρυμένη υγεία, όπως απέδειξε μελέτη επισκόπησης που δημοσιεύθηκε το 2020 στο έγκυρο περιοδικό “British Journal of Anaesthesia”.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το μετεγχειρητικό παραλήρημα είναι «μια σχετικά συχνή και σοβαρή επιπλοκή». Αυξάνει στατιστικά τον αριθμό των ημερών νοσηλείας κατά δύο ως τρεις ημέρες και την πιθανότητα θανάτου τις επόμενες 30 ημέρες κατά 7%.