Πως μπορεί το νερό να βλάψει το δέρμα – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Όλοι περιμένουν το καλοκαίρι για να βουτήξουν στα νερά των όμορφων παραλιών, ωστόσο δεν γνωρίζουν ότι κολυμπούν ανάμεσα σε εκατομμύρια μικροοργανισμοί που μπορούν να βλάψουν το δέρμα τους.

Αυτοί οι μικροσκοπικοί «κάτοικοι» των αλμυρών αλλά και των γλυκών νερών, εάν βρουν πρόσφορο έδαφος -εκδορά ή ανοιχτή πληγή στο δέρμα- εισχωρούν και προκαλούν προβλήματα υγείας, ενίοτε σοβαρά, τα οποία μερικές φορές δεν περιορίζονται στην επιδερμίδα.

«Κάθε χρόνο το ποσοστό του πληθυσμού που υφίσταται κάποιου είδους δερματική βλάβη ενώ κολυμπά ή ασχολείται, επαγγελματικά ή για λόγους αναψυχής, με υδάτινες δραστηριότητες είναι υψηλό. Κι αυτό διότι το ανθρώπινο δέρμα είναι ευαίσθητο και επιρρεπές στις μολύνσεις από το νερό που περιέχει παθογόνα όταν έχει διαρραγεί ο φραγμός του.

Ο κίνδυνος, όμως, δεν είναι πάντα αόρατος. Κατά τις καλοκαιρινές αποδράσεις συχνά προκύπτουν προβλήματα στο δέρμα λόγω επαφής με θαλάσσιους οργανισμούς, όπως με τσούχτρες, θαλάσσιες ανεμώνες, αχινούς, σκορπίνες κ.ά.. Η επαφή αυτή είναι πιθανόν να προκαλέσει συμπτώματα που κυμαίνονται από ήπιες τοπικές αντιδράσεις έως αναφυλακτικό σοκ.

Εξίσου συχνές είναι και οι αλλεργίες, τόσο από τα χημικά που χρησιμοποιούνται στις πισίνες, όσο και από τον εξοπλισμό που συνοδεύει τις εξορμήσεις μας. Νάιλον, πολυεστέρας, καουτσούκ, σιλικόνες είναι μερικά από τα υλικά που περιέχονται σε μαγιό, καταδυτικές στολές, μάσκες θαλάσσης, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικά συμπτώματα όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα», προειδοποιεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

«Το πάτημα αχινού, σκορπίνας ή δράκαινας και το άγγιγμα της τσούχτρας προκαλούν τοπικές αντιδράσεις που περιλαμβάνουν πόνο, κοκκίνισμα, κνησμό και φλεγμονή. Στην περίπτωση του αχινού μπορεί να προκληθεί αιμορραγία, ενώ το δηλητήριο της σκορπίνας και της δράκαινας μπορεί να προκαλέσει και συστηματικά συμπτώματα, ακόμα και αλλεργικό σοκ. Το ίδιο ισχύει και από την επαφή του δέρματος με τσούχτρα ή θαλάσσια ανεμώνη.

Η χρήση σκούφων και γυαλιών κολύμβησης, βατραχοπέδιλων, κλιπ μύτης κλπ μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση πλακών και, περιστασιακά, κυστιδίων σε περιοχές του δέρματος που έρχονται σε άμεση επαφή με αυτά. Τα δε μαγιό, που στη σύνθεσή τους περιέχουν κάποιον ερεθιστικό παράγοντα, ενοχοποιούνται επίσης συχνά για την εμφάνιση δερματίτιδας εξ επαφής, που εκδηλώνεται με κνησμώδες, φυσαλιδώδες ή εκζεματικό εξάνθημα στο λαιμό, τον κορμό και τα άκρα.

Δερματίτιδα εξ επαφής μπορεί να προκληθεί και από το χλώριο και το βρώμιο που προστίθενται στο νερό των πισινών, αλλά και από άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για την απολύμανσή τους. Έτσι, πολλοί αφού βγουν από την πισίνα παρουσιάζουν εξάνθημα με κνησμό στις ακάλυπτες περιοχές του σώματος ή/και απώλεια των τριχών του σώματος.

Επειδή η επαναλαμβανόμενη επαφή με το νερό προκαλεί απώλεια των αντιμικροβιακών ιδιοτήτων του σμήγματος και της φυσιολογικής χλωρίδας, καθιστώντας το δέρμα ευάλωτο, όσοι περνούν πολλές ώρες στο νερό (π.χ. οι δύτες) κινδυνεύουν να μολυνθούν από κάθε είδος βακτηρίου, μύκητα ή παρασίτου που ζει σε αυτό και να παρουσιάσουν εξανθήματα, αποστήματα, ερυθρότητα, οίδημα κ.ά.

Για παράδειγμα, η μόλυνση από ένα είδος βακτηρίου, που λέγεται ψευδομονάδα η πυοκυανική, προκαλεί διάχυτες, διάσπαρτες, ερυθηματώδεις βλατίδες στον κορμό και τα άκρα και σπανιότερα πυρετό, πονοκέφαλο ή κακουχία. Σημειωτέον δε ότι το βακτήριο δεν βρίσκεται μόνο στη θάλασσα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές λοιμώξεις και τους ανθρώπους που κολυμπούν σε πισίνες.

Βακτηριακή λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει και η “στενή επαφή” με στρεπτόκοκκο ή σταφυλόκοκκο. Όταν, μάλιστα, εισέλθει στο σώμα από κάποια ρωγμή του δέρματος στην περιοχή του λάστιχου του μαγιό είναι πιθανό να γίνεται αιτία εμφάνισης μικρών βαθιών οζιδίων κατά μήκος της κάτω γλουτιαίας πτυχής, κυρίως στους κολυμβητές που φορούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα υγρά, στενά μαγιό.

Ένα άλλο βακτήριο, το Dermatophilus congolensis, μπορεί να γίνει αιτία δημιουργίας υπερκερατικών περιοχών στα πέλματα και τις παλάμες με διάβρωση και ουλές (pitted keratolysis), εάν εισβάλλει στην κεράτινη στιβάδα τους που έχει μαλακώσει από τον ιδρώτα και την υγρασία» όπως αναφέρει ο δρ Στάμου.

Αλλά, εκτός από τα επικίνδυνα βακτήρια, λοιμώξεις μπορεί να προκληθούν και από μύκητες που διαβιούν στην υγρή άμμο και στα καταστρώματα των πισινών. Η επαφή των κολυμβητών και των δυτών με δερματόφυτους μύκητες των γενών Trichophyton, Epidermophyton και Microsporum προκαλεί τη γνωστή ως «πόδι του αθλητή» (Tinea pedis) μυκητίαση. Ο μειωμένος δερματικός φραγμός επιτρέπει την είσοδο των μυκήτων, ενώ το υγρό δέρμα μπορεί να προωθήσει την εξάπλωσή τους.

«Παρότι για τις βακτηριακές λοιμώξεις η θεραπεία είναι σχεδόν πάντα η αντιβίωση, στις περιπτώσεις των μυκήτων υπάρχουν πολλές επιλογές, όπως αντιμυκητιασικά για τοπική χρήση, από του στόματος αγωγές και θεραπείες με λέιζερ, οι οποίες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην καταπολέμηση της ονυχομυκητίασης», σημειώνει ο δρ Στάμου.

Συχνή μεταξύ των κολυμβητών και εν γένει όσων ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά είναι και η μόλυνση από τον ιό HPV. Ο κοινόχρηστος εξοπλισμός, όπως οι στολές κατάδυσης και τα βατραχοπέδιλα, ευθύνεται για την υψηλότερη συχνότητα προσβολής των δυτών από αυτόν.

Πρόκειται για τον ιό που προκαλεί τις κοινές μυρμηγκιές (Verruca vulgaris). Οι κολυμβητές και οι δύτες έχει βρεθεί ότι έχουν 1,81 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τα χαρακτηριστικά μικρά, σκληρά οζίδια στο προσβεβλημένο δέρμα, από εκείνους που δεν περνούν πολλές ώρες μέσα στο νερό.

Συχνότερα μολύνονται τα πέλματα και τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και μήνες μετά από τη μόλυνση. Οι πελματιαίες μυρμηγκιές διαφέρουν στα χαρακτηριστικά από τις υπόλοιπες λόγω της πίεσης που ασκείται στην περιοχή. Συγκεκριμένα είναι παχιές, υπερκερατωτικές βλάβες, ιδίως στη φτέρνα και στην περιοχή της κεφαλής του μεταταρσίου. Είναι δε πιθανό να προκαλούν πόνο σε αυτούς που θα προσβληθούν.

«Η εκρίζωση του ιού από το σώμα δεν είναι εφικτή. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα που προκαλεί. Αλλά η διαδικασία απαιτεί χρόνο και υπομονή, λόγω των συχνών υποτροπών. Για τις πελματιαίες μυρμηγκιές, το μόνο πραγματικά ισχυρό όπλο που έχουμε είναι το χειρουργικό Laser Co2. Η επιλογή αυτής της απολύτως ασφαλούς μεθόδου μπορεί να μειώσει θεαματικά τον χρόνο θεραπείας, ο οποίος μπορεί να περιοριστεί ακόμα και σε μία μόνο συνεδρία εάν η βλάβη δεν είναι εκτεταμένη», τονίζει ο ειδικός.

«Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στις θάλασσες και τις ακτές είναι εξαιρετικά πολλοί. Δεν πρέπει όμως να αναστέλλουν τις δραστηριότητές μας. Απλώς πρέπει να μας καθιστούν επιλεκτικούς στις τοποθεσίες που κολυμπάμε, να μας παροτρύνουν να φροντίζουμε το δέρμα μας, να ενημερωνόμαστε για τους κινδύνους αλλά και για τις πρώτες βοήθειες που πρέπει να εφαρμοστούν και να ζητάμε αμέσως τη γνώμη του δερματολόγου για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ειδικά όταν αυτά είναι έντονα», καταλήγει ο δρ Στάμου.