Υγεία
Μερικοί προτιμούν να σηκώνονται πολύ νωρίς το πρωί, διότι βρίσκουν ότι εκείνες οι ήσυχες πρώτες πρωινές ώρες είναι η καλύτερη στιγμή για να είναι παραγωγικοί και να βάλουν σε ρυθμό την υπόλοιπη μέρα τους. Άλλοι έχουν μια έκρηξη ενέργειας το βράδυ, φτάνοντας στο αποκορύφωμα της δημιουργικής τους κατάστασης καθώς η μέρα τελειώνει.
Ωστόσο, είτε ξυπνάτε νωρίς είτε ξενυχτάτε, οι συνήθειες του ύπνου σας μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία σας.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Experimental Physiology διαπίστωσε ότι η προτιμώμενη ώρα ύπνου μπορεί να σας θέσει σε αυξημένο κίνδυνο για χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη και των καρδιακών παθήσεων.
Ο “χρονότυπός” σας έχει μεγάλο αντίκτυπο στην υγεία σας
Οι φυσικά προτιμώμενες ώρες του σώματός σας για ύπνο και ξύπνημα είναι γνωστές ως “χρονότυπος”. Όσοι ξυπνούν νωρίς τείνουν γενικότερα να κοιμούνται και να ξυπνούν νωρίτερα και έχουν περισσότερη ενέργεια το πρωί. Το αντίθετο συμβαίνει με όσους νιώθουν να έχουν περισσότερη ενέργεια αργά το βράδυ.
Προσοχή: μιλάμε πάντα για την φυσική τάση του οργανισμού καθενός. Δηλαδή πώς νιώθουμε χωρίς άλλοι παράγοντες να μας επηρεάζουν (πχ ώρα αφύπνισης για τη δουλειά κλπ).
Οι χρονότυποι μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία σας, επηρεάζοντας την όρεξη, τα επίπεδα ενέργειας, την ανάκαμψη του οργανισμού και τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος. Η γνώση και η κατανόηση του χρονοτύπου σας μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε υγιεινές επιλογές σχετικά με το πρόγραμμα ύπνου σας, ώστε να νιώθετε πιο ενεργητικοί και σε εγρήγορση, καθώς και να μειώσετε τον κίνδυνο διαβήτη και καρδιακών παθήσεων.
Η δρ. Christina Abavana, ειδικευόμενη στην ιατρική του ύπνου στο Hartford HealthCare, λέει: «Οι ξενύχτηδες τείνουν να είναι λιγότερο σωματικά δραστήριοι λόγω γενικής στέρησης ύπνου. Η στέρηση ύπνου αυξάνει τη γκρελίνη (την ορμόνη της πείνας), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων. Ο χρονότυπος παίζει επίσης ρόλο στη ρύθμιση της όρεξης και των ορμονών, η οποία μπορεί να αλλάξει όταν καταπιέζει κανείς τον φυσικό τους κύκλο ύπνου-εγρήγορσης (χρονότυπο)”.
Ο χρονότυπος δεν είναι σταθερός: Αλλάζει στη διάρκεια της ζωής
Οι χρονότυποι εμπίπτουν σε ένα φάσμα, με τους περισσότερους από εμάς να είμαστε κάπου ανάμεσα στα δύο άκρα του φάσματος. Ωστόσο, ο χρονότυπος κάποιου μπορεί να αλλάξει σε διάφορα στάδια κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για παράδειγμα, τα περισσότερα παιδιά ξυπνούν πολύ νωρίς, αλλά μετατρέπονται σε… ξενύχτηδες κατά την εφηβεία (εξ ου και ο μύθος ότι οι έφηβοι είναι τεμπέληδες και αγαπούν να κοιμούνται αργά). Μόλις ενηλικιωθούν, ο χρονότυπος τους αρχίζει να αλλάζει ξανά και από την ηλικία των 20 ετών περίπου ξυπνούν νωρίτερα και πάλι.
Οι ξενύχτηδες έχουν υψηλότερο κίνδυνο χρόνιων παθήσεων
Η μελέτη εξέτασε τις βιολογικές διαφορές 51 συμμετεχόντων που είχαν μεταβολικό σύνδρομο (μια ομάδα καταστάσεων που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, όπως υπέρταση, υψηλό σάκχαρο αίματος, υπερβολικό σωματικό βάρος και υψηλή χοληστερόλη). Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες με βάση ερωτηματολόγια σχεδιασμένα για να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των δύο βασικών χρονοτύπων: εκείνοι που ξυπνούν νωρίς κι εκείνοι που ξενυχτούν.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν διάφορες δοκιμές για την μέτρηση της μάζας και της σύνθεσης του σώματος, της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της μεταβολικής λειτουργίας των συμμετεχόντων. Όλοι οι συμμετέχοντες τήρησαν μια αυστηρή διατροφή περιορισμένη σε θερμίδες, ενώ νήστευαν όλη τη νύχτα.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι χρονότυποι των συμμετεχόντων επηρέασαν σημαντικά τις μεταβολικές τους λειτουργίες:
- Για παράδειγμα, οι ξενύχτηδες ήταν πιο πιθανό να αποθηκεύουν λίπος και υδατάνθρακες κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης και της άσκησης, ενώ οι πρωινοί τύποι ήταν πιο πιθανό να μετατρέψουν το λίπος σε χρησιμοποιήσιμη ενέργεια.
- Επιπλέον, οι ξενύχτηδες ήταν πιο ανθεκτικοί στην ινσουλίνη σε σύγκριση με τους πρωινούς τύπους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικό βάρος, που είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και διαβήτη τύπου 2.
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια συλλογή ορισμένων παθήσεων που περιλαμβάνουν υψηλή χοληστερόλη, υπέρταση, περισσότερο λίπος γύρω από την μέση σας και προβλήματα ανταπόκρισης στην ινσουλίνη, όπως ο διαβήτης. Μεταξύ των ατόμων με μεταβολικό σύνδρομο που μελετήθηκαν, οι πρωινοί τύποι μεταβολίζουν το λίπος καλύτερα από τους ξενύχτηδες, ανεξάρτητα από τη σωματική δραστηριότητα μέσα στην ημέρα.
