Προστάτης: Γιατί πρέπει όλοι οι άνδρες να κάνουν PSA – Από ποια ηλικία πρέπει να αρχίζει και έως πότε να συνεχίζεται

Τον προληπτικό έλεγχο όλων των ανδρών για καρκίνο του προστάτη, συνέστησε προσφάτως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία συνιστά να υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA).

Σύμφωνα με τις συστάσεις της, ο έλεγχος πρέπει να συνεχίζεται μέχρι την ηλικία των 70 ετών. Αν κριθεί απαραίτητο, οι άνδρες πρέπει να εξετάζονται και με ειδική μαγνητική τομογραφία.

Η Επιτροπή αναφέρει ότι οι αναθεωρημένες συστάσεις κρίθηκαν απαραίτητες διότι ένας στου δύο κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να εκδηλώσει κάποια μορφή καρκίνου κάποια στιγμή στη ζωή του. Στους άνδρες, ο δεύτερος συχνότερος είναι ο καρκίνος του προστάτη.

Επιπλέον, αν δεν ληφθούν αυστηρά μέτρα, έως το 2035 ο καρκίνος θα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου του πληθυσμού, είναι ένα από αυτά.

Η εξέταση PSA και γενικότερα ο προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του προστάτη έως τώρα δεν γινόταν σε όλο τον πληθυσμό. Αυτό όμως πρέπει πλέον να αλλάξει, σύμφωνα με την Επιτροπή.

«Σιωπηρός δολοφόνος»

Τις συστάσεις αυτές χαιρέτησε η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία (EAU). Σε ανακοίνωση που εξέδωσε αποκαλεί τον καρκίνο του προστάτη «σιωπηρό δολοφόνο» και τις νέες συστάσεις «καθοριστικές» για την πορεία των πασχόντων από τη νόσο.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η συχνότερη μορφή κακοήθους νόσου στους άνδρες και η δεύτερη κυριότερη αιτία θανάτου τους από καρκίνο. Υπολογίζεται ότι κάθε άνδρας έχει μία στις οκτώ πιθανότητες να τον εκδηλώσει κάποια στιγμή στη ζωή του.

Στη χώρα μας περισσότεροι από 6.200 άνδρες μαθαίνουν ετησίως ότι έχουν καρκίνο του προστάτη, αναφέρει η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας του Καρκίνου (IARC). Σε περισσότερους από 1.800 ανέρχονται εκείνοι που πεθαίνουν ετησίως εξαιτίας του.

Η εξέταση του PSA αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου, τονίζει ο χειρουργός-ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.

«Το PSA είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται μόνο από ορισμένα κύτταρα του προστάτη», εξηγεί. «Η πρωτεΐνη αυτή εκκρίνεται από τον προστάτη στο σπέρμα, για να το υγροποιήσει μετά την εκσπερμάτιση. Μικρή ποσότητα του PSA, όμως, διαφεύγει στο αίμα και μπορεί να ανιχνευθεί με την εξέταση».

Ο καρκίνος του προστάτη είναι σχεδόν πάντοτε ιάσιμος όταν ανιχνεύεται σε αρχικό στάδιο. Αν, όμως, η διάγνωση καθυστερήσει πολύ και ανιχνευθεί όταν πια υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις, οι πιθανότητες ιάσεως μειώνονται στο ένα τρίτο.

Σημαντική μείωση της θνησιμότητας

Ωστόσο ως εξέταση, το PSA έχει περιορισμούς. Και αυτό, διότι τα επίπεδά του δεν αυξάνονται μόνο σε άνδρες με καρκίνο, αλλά και:

• Σε ασθενείς με καλοήθεις παθήσεις του προστάτη (προστατίτιδα, καλοήθης υπερπλασία του αδένα)
• Μετά από διέγερση του προστάτη (π.χ. μετά την εκσπερμάτιση, έντονες ασκήσεις όπως η ποδηλασία ή ιατρικές πράξεις όπως η κυστεοσκόπηση)

Παρ’ όλα αυτά, έχει διαπιστωθεί πως όταν ο προσυμπτωματικός έλεγχος του πληθυσμού είναι καλά οργανωμένος, επιτυγχάνεται σημαντική μείωση στη θνησιμότητα από καρκίνο του προστάτη.

«Σε αυτό συμβάλλουν σημαντικά και νέα εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας, όπως η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη, την οποία συνιστά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή», εξηγεί ο κ. Πούλιας. «Η εξέταση αυτή μπορεί να εντοπίσει με μεγάλη ακρίβεια τα σημεία (εστίες) του προστάτη που είναι ύποπτα για καρκίνο. Με αυτό τον τρόπο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο λανθασμένου αποτελέσματος που είναι υπαρκτός με το PSA. Μειώνει επίσης τον κίνδυνο να γίνουν αχρείαστες θεραπείες στους ασθενείς».

Πότε να αρχίζει ο έλεγχος

Μελέτες έχουν δείξει ότι το PSA μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται 5-10 χρόνια πριν αναπτυχθεί ο καρκίνος. Ο καρκίνος του προστάτη είναι πιο συχνός στους άνδρες ηλικίας άνω των 60 ετών. Έτσι, ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος συνήθως συνιστάται να αρχίζει στην ηλικία των 50 ετών.

Αν, όμως, ένας άνδρας έχει έναν συγγενή πρώτου βαθμού με τη νόσο, πρέπει να αρχίσει να ελέγχεται από τα 45 έτη. Και αν έχει δύο ή περισσότερους νοσούντες συγγενείς πρώτου βαθμού, πρέπει να αρχίσει να ελέγχεται από τα 40 του.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσουν τις νέες συστάσεις της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα διεξαχθεί τον Δεκέμβριο του 2022.

Συνιστά επίσης να εξασφαλίσουν ισότιμη πρόσβαση όλων των κατοίκων τους στις εξετάσεις, με κάλυψη των αναγκών των ευπαθών κοινωνικοοικονομικών ομάδων, των ατόμων με αναπηρία και των κατοίκων αγροτικών ή απομακρυσμένων περιοχών