Σταφυλόκοκκος: Τι είναι, πώς μεταδίδεται και πώς αντιμετωπίζεται 

Σταφυλόκοκκος είναι το βακτήριο που βρέθηκε σε σχολικά γεύματα τα οποία προκάλεσαν τροφική δηλητηρίαση σε μαθητές δημοτικών σχολείων στη Λαμία.

Η ανάλυση έγινε από το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας του ΕΟΔΥ στη Θεσσαλία, όπου απομονώθηκε ο σταφυλόκοκκος σε 10 δείγματα φαγητού από τη Λαμία, ενώ σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, δεν αποκλείεται το πρόβλημα να προκλήθηκε στην παρασκευή των τροφίμων.

Τα παιδιά Δημοτικού, από τουλάχιστον δύο σχολεία, έφαγαν σχολικά γεύματα και λίγες ώρες μετά άρχισαν να παρουσιάζουν εμετούς και διάρροιες, με αρκετά παιδιά μάλιστα να μεταφέρονται στο νοσοκομείο.

Τι είναι ο σταφυλόκκος

Η λέξη σταφυλόκοκκος αποτελείται από τις λέξεις «σταφύλι» και «κόκκος» λόγω της μορφής που έχει στο μικροσκόπιο. Πρόκειται για ομάδα παρασιτικών βακτηρίων, τα οποία ζουν στο δέρμα και στους βλεννογόνους των περισσότερων ανθρώπων (σε ποσοστό 20%-40% του πληθυσμού) και αποτελούν μέρος της φυσικής χλωρίδας του οργανισμού.

Υπάρχουν πάνω από 30 διαφορετικά είδη σταφυλόκοκκου, τα οποία είναι δυνατό να προκαλέσουν λοίμωξη. Οι πιο πολλές λοιμώξεις, ωστόσο, προκαλούνται από τον Staphylococcus aureus (χρυσίζων σταφυλόκοκκος).

Τις περισσότερες φορές, ο σταφυλόκοκκος, ως βακτήριο, δεν προκαλεί προβλήματα. Ίσως να προκαλέσει σχετικά μικρές δερματικές λοιμώξεις, αλλά τίποτα σοβαρό.

Ωστόσο, ο σταφυλόκοκκος μπορεί να γίνει θανατηφόρος εάν το βακτήριο εισβάλλει βαθύτερα στο σώμα και εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, στις αρθρώσεις, στα οστά, στους πνεύμονες ή στην καρδιά.

Ολοένα και περισσότεροι -κατά τ’ άλλα υγιείς- άνθρωποι τα τελευταία χρόνια αναπτύσσουν απειλητικές για τη ζωή τους λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν λοίμωξη

Ο καθένας μας είναι πιθανό να αναπτύξει σταφυλοκοκκική λοίμωξη, αλλά κινδυνεύουν περισσότερο οι ακόλουθες ομάδες:

• Τα βρέφη
• Οι γυναίκες κατά την περίοδο του θηλασμού
• Τα εξαρτημένα από τοξικές ουσίες άτομα.
• Όσοι χρησιμοποιούν ενδοφλέβιο καθετήρα.
• Όσοι έχουν υποβληθεί πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση.
• Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος ή η πνευμονοπάθεια.
• Όσοι πάσχουν από καρκίνο.
• Όσοι πάσχουν από δερματικές διαταραχές.

Πώς μεταδίδεται

Συχνά, μπορεί να μεταδοθεί από κατοικίδια ζώα, λόγω κακής υγιεινής ή από μολυσμένα τρόφιμα. Επίσης μπορεί να μεταδοθεί από επαφή με ανοιχτό τραύμα ή αμυχή ή ακόμη και από είδη οικιακής φροντίδας.

Ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να παρουσιάσει σταφυλοκοκκική λοίμωξη και μέσω της πρόσληψης τροφών μολυσμένων από το βακτήριο. Το βακτήριο staphylococcus aureus απελευθερώνει μια τοξίνη στις τροφές, η οποία προκαλεί εμετό και ναυτία. Οι τροφές που συνήθως ενοχοποιούνται για τροφική δηλητηρίαση προερχόμενη από σταφυλόκοκκο είναι τα αυγά, τα πουλερικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Τα συμπτώματα

Αυτά μπορεί να κυμαίνονται από δευτερεύοντα δερματικά προβλήματα έως ενδοκαρδίτιδα, μια απειλητική για τη ζωή λοίμωξη του ενδοκαρδίου.

Τα σημάδια και τα συμπτώματα του σταφυλόκοκκου ποικίλλουν, ανάλογα με τη θέση και τη σοβαρότητα της λοίμωξης.

Συνήθως ο σταφυλόκοκκος εμφανίζεται με τη μορφή πυώδους αποστήματος, το οποίο συνοδεύεται από έντονο πόνο, ερυθρότητα και οίδημα.

Στην περίπτωση που ο σταφυλόκοκκος περάσει στο αίμα τότε εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, ρίγη και υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση).

Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, συνήθως μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση μολυσμένης τροφής. Συνήθως εξαφανίζονται το ίδιο γρήγορα, αφού διαρκούν μόλις μισή ημέρα.

Μια τέτοια μόλυνση από τρόφιμα συνήθως δεν προκαλεί πυρετό. Τα συμπτώματα που μπορείτε να περιμένετε με αυτόν τον τύπο λοίμωξης είναι:

• Ναυτία και έμετος
• Διάρροια
• Αφυδάτωση
• Χαμηλή πίεση αίματος

Πρόληψη

Ο συγχρωτισμός, στο σπίτι, αλλά και σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς, ευνοεί την μετάδοση του σταφυλόκοκκου.

Καλό είναι να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής, με καθημερινό πλύσιμο σώματος, χρήση ατομικής πετσέτας, συχνή αλλαγή των σεντονιών. Για το πλύσιμο του σώματος αποφυγή σφουγγαριού.

Καθημερινή επιτήρηση του δέρματος των μικρών νηπίων, ώστε στην περίπτωση εμφάνισης βλάβης από σταφυλόκοκκο να ξεκινήσει άμεσα αντιμικροβιακή τοπική ή από του στόματος αγωγή.

Η θεραπεία

Ο γιατρός θα σας κάνει εξετάσεις για να εντοπίσει το στέλεχος του βακτηρίου που προκαλεί την μόλυνση. Μετά θα σας συστήσει το αντίστοιχο αντιβιοτικό που θα λειτουργήσει καλύτερα.

Τα αντιβιοτικά που συνήθως συνταγογραφούνται για τη θεραπεία λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο είναι κεφαλοσπορίνες (κεφαζολίνη, ναφκιλλίνη, οξακιλλίνη), βανκομυκίνη, δαπτομυκίνη, τελαβανκίνη και λινεζολίδη.

Η βανκομυκίνη απαιτείται ολοένα και πιο συχνά, επειδή πολλά στελέχη σταφυλόκοκκου έχουν γίνει ανθεκτικά σε άλλα παραδοσιακά φάρμακα. Αλλά η βανκομυκίνη και ορισμένα άλλα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται ενδοφλεβίως.

Εάν σας χορηγηθεί αντιβιοτικό από του στόμα, φροντίστε να το πάρετε σύμφωνα με τις οδηγίες και να ολοκληρώσετε όλη την αγωγή που σας έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας. Ρωτήστε τον ποια σημάδια και συμπτώματα πρέπει να προσέξετε, τα οποία δείχνουν ότι η λοίμωξη επιδεινώνεται.

Αποστράγγιση πληγών. Εάν έχετε δερματική λοίμωξη, ο γιατρός σας πιθανότατα θα κάνει μια τομή, για να αποστραγγίξει το υγρό που έχει μαζευτεί εκεί.

Αφαίρεση συσκευής. Εάν η μόλυνσή σας έχει φτάσει σε κάποια συσκευή, ή προσθετικό, απαιτείται άμεση αφαίρεση της συσκευής. Αυτό μπορεί να απαιτήσει χειρουργική επέμβαση.

Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά

Ο σταφυλόκοκκος είναι πολύ προσαρμοστικό βακτήριο και πολλά στελέχη του έχουν γίνει ανθεκτικά σε ένα ή περισσότερα αντιβιοτικά. Για παράδειγμα, μόνο ένα 5% των λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο σήμερα μπορεί να θεραπευτεί με πενικιλίνη.

Η εμφάνιση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά στελεχών βακτηρίων σταφυλόκοκκου (όπως το άκρως επικίνδυνο Staphylococcus aureus ή MRSA που είναι ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη) έχει οδηγήσει στη χρήση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών, όπως η βανκομυκίνη ή η δαπτομυκίνη, που έχουν και περισσότερες παρενέργειες για τον ασθενή.