Το γνωρίζατε; – Ο μεσημεριανός ύπνος εγείρει μνήμες φόβου, άγχους και συναισθηματικού τραύματος

Οι αγχώδεις διαταραχές, όπως ο πανικός, η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) ή συγκεκριμένες φοβίες, εμφανίζονται ως απόκριση στο στρες. Χαρακτηρίζονται από ένα συνεχές αίσθημα άγχους και φόβου, το οποίο μπορεί να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου.

Μια νέα μελέτη αναμένεται να συμβάλλει στην ανάπτυξη καλύτερων στρατηγικών αποκατάστασης για άτομα που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές.

Ερευνητές από το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο Ural (UrFU) και το Πανεπιστήμιο του Tübingen (Γερμανία) ερεύνησαν την επίδραση του ύπνου στον σχηματισμό και την εδραίωση των αναμνήσεων φόβου στην μακροπρόθεσμη μνήμη.

Οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένας σύντομος μεσημεριανός ύπνος βελτιώνει την μνήμη για ενοχλητικά και οδυνηρά γεγονότα, αλλά παρόμοιο αποτέλεσμα βελτίωσης της μνήμης παρατηρήθηκε επίσης μετά από μια περίοδο εγρήγορσης.

Τα ευρήματα της μελέτης θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη στρατηγικών αποκατάστασης για όσους έχουν βιώσει συναισθηματικό τραύμα ως συνέπεια βίαιων ενεργειών, στρατιωτικών επιχειρήσεων ή φυσικών καταστροφών. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Cognitive Affective & Behavioral Neuroscience.

Η παγίωση μνήμης είναι η διαδικασία μέσω της οποίας οι μνήμες μεταφέρονται από τη βραχυπρόθεσμη στην μακροπρόθεσμη μνήμη. Συνήθως συμβαίνει όταν κοιμάστε.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι ο ύπνος μετά από κάτι νέο που μαθαίνουμε μπορεί να έχει οφέλη συγκριτικά με το να παραμείνουμε παθητικά ξύπνιοι. Αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα της επανενεργοποίησης σημαντικών αναμνήσεων, οι οποίες μπορεί να αντικατοπτρίζονται και στα όνειρα. Η θετική επίδραση του ύπνου μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και χρόνια αργότερα.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν επί του παρόντος μελέτες που να έχουν εξετάσει εάν ο ύπνος βελτιώνει τις αναμνήσεις φόβου. Ως εκ τούτου, η νέα μελέτη επιχείρησε να ρίξει φως στο θέμα του τι συμβαίνει με τις αναμνήσεις του φόβου μετά από μια περίοδο ύπνου και μετά από μια περίοδο εγρήγορσης.

“Η κατανόηση της επίδρασης του ύπνου σε καταστάσεις όπου εμφανίζεται συναισθηματικό τραύμα είναι σημαντική για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών για την αντιμετώπιση των θυμάτων καταστροφών, των ατόμων με διαταραχή πανικού ή μετατραυματικού στρες”, λέει ο συγγραφέας του άρθρου και ερευνητής.

Και συνεχίζει: “Αν διαπιστώναμε ότι η επίδραση του ύπνου στην μνήμη του φόβου είναι παρόμοια με άλλους τύπους μνήμης, όπως η επεισοδιακή μνήμη (μνήμη γεγονότων ζωής), τότε θα ήταν πιο ωφέλιμο για τα θύματα να μην κοιμούνται μετά από την τραυματική εμπειρία.

Στα πειράματά μας, προσδιορίσαμε ότι ένας δίωρος μεσημεριανός ύπνος ενισχύει τις αναμνήσεις του φόβου που βιώσαμε λίγο πριν τον ύπνο. Ωστόσο, ένα παρόμοιο αποτέλεσμα παρατηρήθηκε και με την εγρήγορση: η παρακολούθηση μιας συναισθηματικά ουδέτερης ταινίας ή ενός παιχνιδιού στον υπολογιστή ενισχύει παρομοίως τις αναμνήσεις φόβου”.

Πριν και μετά τον ύπνο, οι συμμετέχοντες πέρασαν από ένα πείραμα αντίδρασης στον φόβο. Οι συμμετέχοντες στο πείραμα άκουσαν πρώτα έναν ουδέτερο τόνο και στη συνέχεια συνδυαζόταν πάντα με έναν δυνατό θόρυβο, ενώ ένας άλλος τόνος δεν συνδυάστηκε ποτέ με τον θόρυβο, λέει ο ίδιος.

“Μετά από πολλαπλά ακουστικά ζευγαρώματα, το ουδέτερο ερέθισμα προκάλεσε από μόνο του μια εξίσου ισχυρή συναισθηματική απόκριση. Είναι ενδιαφέρον ότι οι άνθρωποι συνήθως βαθμολογούν τον δυνατό θόρυβο ως πιο δυσάρεστο ακόμη και από το ηλεκτροσόκ, που επίσης χρησιμοποιείται συχνά στις έρευνες για τον φόβο.

Η σύγκριση μεταξύ των ήχων που συνδυάζονται με τον εξαιρετικά αποτρεπτικό θόρυβο και του άλλου τόνου (του ήπιου, ασφαλούς πόνου) μας επέτρεψε να διερευνήσουμε τις νευρικές διεργασίες πίσω από την μάθηση του φόβου. Βρήκαμε ότι οι νευρικές υπογραφές της μάθησης του φόβου ενισχύθηκαν μετά από έναν υπνάκο καθώς και εξίσου μετά από σύντομη ανάπαυση”, εξηγεί.

Οι τεχνητά επαγόμενες αντιδράσεις στον φόβο μελετήθηκαν με ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα πριν και μετά από έναν 2ωρο ημερήσιο ύπνο ή μετά από ίση περίοδο εγρήγορσης σε 18 υγιείς νέους.

Οι ερευνητές μεταφέρουν τώρα την μελέτη σε κλινικό επίπεδο, όπου σχεδιάζουν να τεστάρουν ασθενείς σε κατάσταση φυτού και σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας για να καθορίσουν πώς ο ύπνος θα επηρεάσει τα επίπεδα άγχους τους και τον σχηματισμό αναμνήσεων φόβου.

Σημειώνουν, ωστόσο, ότι απαιτείται περαιτέρω μελέτη της επίδρασης μιας μεγαλύτερης περιόδου ύπνου.