Το «μυστικό» που θα σας κάνει να σταματήσετε να ανησυχείτε για όσα δεν μπορείτε να ελέγξετε

Η εποχή των ραγδαίων εξελίξεων στην οποία ζούμε πολλές φορές μας αφήνει μουδιασμένους, με τη σκέψη ότι δεν μπορούμε να αντιδράσουμε σε όσα συμβαίνουν, με αποτέλεσμα να μας προκαλεί έντονο άγχος και φόβο.

Με αφορμή το debate μεταξύ Kamala Harris και Donald Trump, αλλά και την αγωνία του αμερικανικού λαού για τα αποτελέσματα των εκλογών, η Diane Solomon, συγγραφέας με σπουδές στο Χάρβαρντ, στο Γιέιλ (νοσηλευτική-μαιευτική) και στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον (ψυχιατρική νοσηλευτική, κάτοχος διδακτορικού τίτλου), γράφει στο Psychology Today για το στρες που μας προκαλούν όσα δεν μπορούμε να ελέγξουμε, αλλά και πώς να το διαχειριστούμε.

Ανατρέχει σε κάποιες «προεδρικές εκλογές όχι πολύ παλιά, αλλά πριν από τις τελευταίες [υπονοεί την εκλογεί Trump]» και την τότε δραστηριοποίησή της σε μια φημισμένη για τον φιλελευθερισμό και προοδευτισμό της πόλη, πολλοί κάτοικοι της οποίας αδυνατούσαν να διαχειριστούν τα εκλογικά αποτελέσματα. Βρέθηκε αντιμέτωπη με συρροές «τρομοκρατημένων, αγχωμένων και συντετριμμένων ασθενών που σκέφτονταν να εγκαταλείψουν τη χώρα», και εκείνη έπρεπε να βοηθήσει να βρουν κάτι θετικό, ένα ίχνος αισιοδοξίας, για να πιαστούν.

«Τότε έπεσα πάνω στην ιδέα των κύκλων ελέγχου, ενδιαφέροντος και επιρροής» σημειώνει, εξηγώντας πως πρόκειται για μια θεωρία με ρίζες στην αρχαία στωική φιλοσοφία και στο έργο του κοινωνικού ψυχολόγου Kurt Lewin, που σύστησε στο ευρύτερο κοινό ο Stephen Covey μέσα από το βιβλίο του «Οι 7 συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσματικών ανθρώπων», και η οποία παρέχει έναν πρακτικό τρόπο διαχείρισης των αισθημάτων συντριβής εστιάζοντας σε αυτά που μπορούμε πράγματι να ελέγξουμε.

Ο κύκλος του ελέγχου

Το μοντέλο είναι απλό· φανταστείτε τρεις ομόκεντρους κύκλους. Ο μικρότερος είναι ο «κύκλος του ελέγχου», ο οποίος περιλαμβάνει τα λίγα πράγματα στα οποία έχουμε πραγματικά εξουσία, όπως οι πράξεις, οι σκέψεις και οι αντιδράσεις μας. «Σχεδόν όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται εκτός του κύκλου ελέγχου μας. Όσο σκληρά κι αν προσπαθήσουμε, δεν θα μπορέσουμε να τα ελέγξουμε» εξηγεί.

Έτσι, ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα εξωτερικά γεγονότα ή τη συμπεριφορά των άλλων, μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα αντιδράσουμε σε αυτά –«δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον συνάδελφο που μασά ενοχλητικά τσίχλα, μπορούμε όμως να φορέσουμε ακουστικά ή να ζητήσουμε να σταματήσει». Στρέφοντας την προσοχή μας σε αυτούς τους ελεγχόμενους παράγοντες, μπορούμε να αμβλύνουμε το άγχος και το στρες που απορρέουν από την προσπάθεια να επιβληθούμε σε πράγματα έξω από τη σφαίρα επιρροής μας.

Ο κύκλος της επιρροής

Ο δεύτερος κύκλος είναι ο «κύκλος της επιρροής». Αν και δεν είναι όλα υπό τον έλεγχό μας, υπάρχουν τομείς στους οποίους μπορούμε να ασκήσουμε κάποια επιρροή. Για παράδειγμα, μπορεί να μην ελέγχουμε τις αποφάσεις που λαμβάνονται από την εργοδοσία ή την κυβέρνηση, αλλά μπορούμε να υποστηρίξουμε αλλαγές, να γίνουμε εθελοντές για σημαντικούς σκοπούς, να συμμετάσχουμε σε διαμαρτυρίες και εκλογές ή να επηρεάσουμε τους άλλους προς θετικές ενέργειες.

Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε αυτόν τον κύκλο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η επίδραση είναι περιορισμένη και τα αποτελέσματα αβέβαια, τονίζει η D.Solomon. Η κατανόηση αυτού του γεγονότος βοηθά να αποφύγουμε την απογοήτευση όταν τα πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με το σχέδιό μας.

Ο κύκλος της ανησυχίας

Ο μεγαλύτερος κύκλος είναι ο «κύκλος της ανησυχίας», ο οποίος περιλαμβάνει όλα τα πράγματα που μας ανησυχούν αλλά είναι εντελώς πέρα από τον έλεγχό μας. Σε αυτόν περιλαμβάνονται παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα εκλογικά αποτελέσματα, τα εγκλήματα μίσους, οι συγγενείς παθήσεις ενός παιδιού ή οι κοινωνικές αδικίες.

Αν και πρόκειται για σημαντικές ανησυχίες, η υπερβολική ενασχόληση με αυτές μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα αδυναμίας και να απορροφήσει συναισθηματική ενέργεια. Η D.Solomon τονίζει ότι η υπερβολική εστίαση σε αυτόν τον εξωτερικό κύκλο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε απογοήτευση και άγχος, καθώς δεν μπορούμε να ελέγξουμε την πλειονότητα όσων συμβαίνουν σε αυτήν τη σφαίρα.

Σταματήστε τη μάταιη προσπάθεια

Το κλειδί για τη μείωση του άγχους, σύμφωνα με τη Solomon, είναι να μάθουμε να αναγνωρίζουμε πότε αφήνουμε να μας κυριεύσει αγωνία για πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε -και άρα μάταια προσπαθούμε να επηρεάσουμε. Αντιθέτως, «όσο περισσότερο χρόνο και ενέργεια ξοδεύετε για να σκέφτεστε πράγματα που ανήκουν στον κύκλο ελέγχου σας (τηλεφωνήσατε σε εκείνον τον φίλο πεθυμήσατε; Γράψατε εκείνο το email που σας αγχώνει; Βγήκατε εκείνον τον μικρό περίπατο που λέγατε;), τόσο καλύτερα θα αισθάνεστε το πιθανότερο». Αυτή η μετατόπιση της εστίασης μας βοηθά να αισθανόμαστε πιο προσγειωμένοι και δυνατοί, ακόμη και σε αβέβαιους καιρούς.