Βήχας με φλέματα: Πότε πρέπει να σας ανησυχήσει

Τα φλέγματα είναι ένα από τα συμπτώματα των αναπνευστικών λοιμώξεων της εποχής, αλλά και χρόνιων πνευμονοπαθειών, στα οποία συνήθως δεν δίνουμε την απαιτούμενη σημασία.

Η υπερβολική παραγωγή τους, όμως, δεν είναι απλώς μία δυσάρεστη ενόχληση. Δυσχεραίνει την αναπνοή και αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης η οποία μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες. Γι’ αυτό τον λόγο επιβάλλεται η λήψη μέτρων τόσο για την πρόληψη όσο και για την αποβολή τους.

Όπως εξηγεί η πνευμονολόγος-εντατικολόγος Ιωάννα Σιγάλα, διευθύντρια ΕΣΥ στην Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός, τα πτύελα ή φλέγματα είναι ένας τύπος βλέννας που προέρχονται από τους πνεύμονες.

Είναι πιο παχύρρευστα από τη βλέννα που παράγεται στη μύτη και τα ιγμόρεια, ενώ το χρώμα και η σύστασή τους υποδεικνύει την αιτία δημιουργίας τους.

Την βλέννα αυτή παράγουν ειδικά κύτταρα κατά μήκος της αναπνευστικής οδού και βλεννογόνοι αδένες. Η παραγωγή της είναι απαραίτητη στον οργανισμό, διότι λιπαίνει τους αεραγωγούς και παγιδεύει ερεθιστικούς παράγοντες, όπως:

• Ιούς
• Βακτήρια
• Αλλεργιογόνα

Πότε αυξάνονται

Τα φλέγματα παράγονται σε αυξημένα επίπεδα όταν υπάρξει:

• Οξεία αναπνευστική νόσος (όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα)
• Χρόνια πάθηση των πνευμόνων (όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι βρογχεκτασίες και η χρόνια βρογχίτιδα)
• Φλεγμονή από κάποιο μικρόβιο
• Ερεθισμός από γύρη ή καπνό
• Αυξημένη παραγωγή πτυέλων προκύπτει επίσης από την αφυδάτωση, την κατανάλωση αλκοόλ και την παραμονή σε χώρους με ξηρή ατμόσφαιρα.

«Η παραμονή των πτυέλων στους πνεύμονες προκαλεί απόφραξή τους, πολλαπλασιασμό των μικροβίων, υπολειτουργία οργάνων, κακή οξυγόνωση, κόπωση, ακόμα και πνευμονία που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και την ίδια τη ζωή. Η αποβολή τους γίνεται μέσω του βήχα», εξηγεί η κυρία Σιγάλα.

Ο ρόλος του βήχα

Τις περισσότερες φορές, ο βήχας δεν είναι ανησυχητικός. Η πίεση που δημιουργείται και η ταχύτητα που παράγεται κατά τη διάρκειά του επιτρέπουν:

• Να απομακρυνθούν τα φλέγματα
• Να καθαρίσουν οι αεραγωγοί
• Να λειτουργήσουν καλύτερα πνεύμονες και καρδιά

Ο έντονος βήχας, όμως, μπορεί να προκαλέσει διάφορες σωματικές επιπλοκές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:

• Αναπνευστικές
• Καρδιαγγειακές
• Γαστρεντερικές
• Μυοσκελετικές
• Νευρολογικές
• Οφθαλμολογικές
• Ουρογεννητικές

Ο χρόνιος βήχας που οφείλεται σε πνευμονική λοίμωξη ή χρόνια φλεγμονή, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Πέραν των συνεπειών που έχει στον οργανισμό, ο βήχας, ανεξαρτήτως αιτιολογίας, έχει και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής του ασθενή. Πρόσφατη μελέτη από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουψάλα, στη Σουηδία, έδειξε ότι μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια.

Όχι στα αντιβηχικά χωρίς συμβουλή ιατρού

Επομένως, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την αποβολή των πτυέλων και όχι για την καταστολή του βήχα, όπως εσφαλμένως πράττουν πολλές φορές οι ασθενείς, λαμβάνοντας αντιβηχικά φάρμακα χωρίς υπόδειξη γιατρού.

Για να αποβληθούν τα φλέγματα υπάρχουν πολλοί τρόποι, με κύριο τον ελεγχόμενο βήχα. Αυτός «ξεκολλά» τη βλέννα και τη βοηθά να μετακινηθεί μέσω των αεραγωγών. Αντιθέτως, οι ανεξέλεγκτες κρίσεις βήχα μπορεί να την παγιδεύσουν στους αεραγωγούς.

Για τη διευκόλυνση του ασθενoύς να απαλλαγεί από τα φλέγματα η κυρία Σιγάλα συνιστά:

• Την κατανάλωση άφθονου νερού (συμβάλλει στη μείωση της πυκνότητάς τους)
• Την παραμονή σε υγρά περιβάλλοντα (η χρήση αφυγραντήρα δεν βοηθά)
• Τη λήψη αποχρεμπτικών φαρμάκων (αραιώνουν την πυκνότητα των πτυέλων και διευκολύνουν την αποβολή τους, υπό την καθοδήγηση του θεράποντος πνευμονολόγου)
• Την λήψη αντιβιοτικών (εάν η παραγωγή φλεγμάτων οφείλεται σε βακτηριακή λοίμωξη)

Φυσικοθεραπεία και ειδικές συσκευές

Τα φλέγματα μπορούν να αποβληθούν και με τεχνικές φυσικοθεραπείας, αλλά και με συσκευές καθαρισμού αεραγωγών ή φορητές συσκευές θετικής εκπνευστικής πίεσης.

«Οι φορητές συσκευές θετικής εκπνευστικής πίεσης παράγουν ταλαντώσεις. Αυτές αποσπούν και ρευστοποιούν τις βρογχικές εκκρίσεις οι οποίες αποβάλλονται ευκολότερα μέσω του βήχα», εξηγεί η κυρία Σιγάλα.

Υπάρχουν συσκευές που χρησιμοποιούνται από το στόμα και λειτουργούν τόσο ως συσκευές εξάσκησης του αναπνευστικού συστήματος όσο και ως συσκευές αναπνευστικής θεραπείας, σε περίπτωση που κρίνεται αναγκαίο. Με τη χρήση τους:

• Διευρύνονται οι αεραγωγοί
• Βελτιώνεται η ικανότητα των πνευμόνων και η ανταλλαγή αερίων
• Μειώνεται η δύσπνοια
• Προλαμβάνονται οι μολύνσεις των κατώτερων αεραγωγών
• Μειώνεται η ανάγκη για λήψη αντιβιοτικών ή για νοσηλεία

Οι συσκευές αυτές έχουν μικρό μέγεθος και βάρος, ώστε να μεταφέρονται εύκολα. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα στους ασθενείς που βρίσκονται σε κατάκλιση, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε στάση σώματος. Ενδείκνυνται για ασθενείς με οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις ή χρόνιες πνευμονοπάθειες, καθώς και στους καπνιστές.

Οι συσκευές αυτές μπορούν να συνδυαστούν με νεφελοποιητές, η εναπόθεση φαρμάκων στους οποίους επισπεύδει τη θεραπεία.

Πότε να πάτε στον πνευμονολόγο

Ωστόσο τα φλέγματα, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να υποκρύπτουν κάτι σοβαρό. Απαιτείται άμεση εξέταση από τον πνευμονολόγο ιατρό εάν κάποιος πάσχει από οξεία αναπνευστική λοίμωξη και:

• Ο βήχας επιμένει περισσότερο από 2 εβδομάδες ή
• Συνοδεύεται από συριγμό/δύσπνοια ή πυρετό ή
• Τα φλέγματα δεν είναι διαυγή

Από την κλινική εξέταση και τη ανάλυση των πτυέλων είναι εφικτή η σωστή αξιολόγηση και διαχείριση των λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού, όπως και άλλων μακροχρόνιων καταστάσεων υγείας.

«Γενικά, η παρουσία βήχα και πτυέλων που επιμένουν θα πρέπει να θορυβεί τους ασθενείς, διότι πίσω από αυτά μπορεί να κρύβονται πιο σοβαρά, χρόνια αναπνευστικά προβλήματα», καταλήγει η κυρία Σιγάλα.