Ύπνος: Πώς σχετίζεται η αλλαγή της ώρας με την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού

Οι δείκτες του ρολογιού γύρισαν μία ώρα μπροστά στις 3 το πρωί της Κυριακής 26 Μαρτίου 2023. Μολονότι η αλλαγή ώρας δεν ακούγεται ως κάτι φοβερό, για τον οργανισμό μας μόνο θετική δεν είναι.

Τα τελευταία χρόνια, με την ανάδειξη της σημασίας του κιρκάδιου ρυθμού (ή βιολογικού ρολογιού) στην εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, συνηθίζεται τις ημέρες του Μαρτίου να δημοσιεύονται σε παγκόσμιο επίπεδο, άρθρα που επισημαίνουν την επιβάρυνση της υγείας από τη μετάβαση στη θερινή ώρα, όπως συνέβη τα ξημερώματα της Κυριακής δηλαδή, οπότε οι δείκτες των ρολογιών, είτε τα ψηφία τους, βρέθηκαν μια ώρα μπροστά και από 03:00 έγινε 04:00.

Στην Ευρώπη, η αλλαγή της ώρας εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1916 στη Γερμανία, ώστε να είναι δυνατή η παραγωγή πολεμικού υλικού από το ανθρώπινο δυναμικό με την ελάχιστη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Στην Ελλάδα ειδικότερα, η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1932 και επανήλθε το 1975.

Έχουμε συνηθίσει πως, δύο Κυριακές τον χρόνο, ο ύπνος μας θα «ψηλώσει» ή θα «κοντύνει» αναλόγως την αλλαγή, ακόμα και αν μελέτες δείχνουν ότι η υπέρβαση π.χ. ακόμα και κατά μισή ώρα της ενδεδειγμένης διάρκειας βραδινού ύπνου μπορεί να έχει δραματικές συνέπειες για την υγεία.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ωστόσο, οι προειδοποιήσεις των ειδικών φαίνεται πως πιάνουν τόπο και εξετάζεται η οριστική κατάργηση της αλλαγής νομοθετικά, όπως συμβαίνει ήδη σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ όπως η Χαβάη και η Αριζόνα.

Τι όμως αλλάζει στην υγείας μας και κατ’ επέκταση στη ζωής μας από την «αθώα» θα ισχυριζόταν κανείς αλλαγή;

Η συχνότερη από τις διαταραχές είναι η αϋπνία, που εξελίσσεται σε «πολιτισμένη νόσο», καθώς τα κρούσματα βαίνουν αυξανόμενα στις αναπτυγμένες χώρες, με το μισό περίπου ενήλικο πληθυσμό να δυσκολεύεται να κοιμηθεί τα βράδια.

Οι πάσχοντες, με το φόβο της εξάρτησης από τις υπναγωγές ουσίες, δεν αποδέχονται εύκολα τη λήψη φαρμάκων. Στον αντίποδα, η ημερήσια υπνηλία μπορεί να αποτελεί αναμενόμενο επακόλουθο του ανεπαρκούς ύπνου ή να οφείλεται σε νευρολογικές νόσους, ψυχιατρικές διαταραχές, κατασταλτικά φάρμακα και πρωτοπαθείς διαταραχές του ύπνου.

Στις παθολογικές καταστάσεις που τις προκαλούν περιλαμβάνονται οι διαταραχές της αναπνοής (άπνοια), οι αναιμίες, οι νεφρικές ασθένειες, η καρδιακή ανεπάρκεια, η νόσος του Πάρκινσον, οι αρθρίτιδες, οι ουρολογικές παθήσεις, η νυχτερινή στηθάγχη, η επιληψία, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και οι γαστρεντερικές διαταραχές, ενώ σοβαρό ρόλο παίζει η απορρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού (για παράδειγμα, από jet lag ή εργασία σε βάρδιες).

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα άτομα που πάσχουν από ημερήσια υπνηλία εμφανίζουν κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης ή μάθησης και κενά μνήμης, ενώ είναι επιρρεπή στην «τεμπελιά», στα τροχαία ατυχήματα και στην εξάρτηση από διεγερτικές ουσίες, όπως η καφεΐνη του καφέ και η νικοτίνη του τσιγάρου.

Εκτός από την παράμετρο της εξοικονόμησης ενέργειας, πρέπει επίσης να εξεταστεί η παράμετρος των επιπτώσεων που έχει η υιοθέτηση της θερινής ώρας στην υγεία.

Παρ΄ ότι λέγεται πως μία ώρα επιπλέον φως προσφέρει στους ανθρώπους μεγαλύτερη άνεση κινήσεων, σύμφωνα με την επιθεώρηση «Νew Εngland Journal of Μedicine», η οποία επικαλείται μια έρευνα του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης, την πρώτη εβδομάδα που ισχύει η νέα ώρα καταγράφεται αύξηση των εμφραγμάτων κατά 5% και αυτό συμβαίνει από το 1987.

Η αιτία, σύμφωνα με τους Σουηδούς επιστήμονες, είναι το γεγονός ότι η αλλαγή της ώρας αλλάζει τους βιολογικούς ρυθμούς μας και κυρίως αυτούς του ύπνου. Και μη νομίζετε ότι αυτό αφορά μόνο λίγους ανθρώπους.

Ο Τιλ Ρένεμπεργκ του Πανεπιστημίου Λούντβιχ Μαξιμίλιαν του Μονακό, ειδικός στο θέμα των βιορυθμών, έκανε γνωστό ότι προβλήματα στον συγχρονισμό του βιολογικού ρολογιού του μπορεί να αντιμετωπίζει πάνω από το ήμισυ του ανθρώπινου πληθυσμού και έκανε λόγο για «κοινωνικό τζετ λαγκ».