Ύπνος REM: Γιατί είναι σημαντικός στην υγεία του ανθρώπου;

Ο καλός ύπνος βρίσκεται σίγουρα στην to-do list με τις self-care συνήθειες της καθημερινότητά σου.

Κάθε sleep tracker θα σας δείξει πως ο καθημερινός ύπνος απέχει πολύ από μία απλή παθητική υπόθεση. Και κανένα στάδιο του ύπνου δεν το αποδεικνύει καλύτερα από τη γρήγορη κίνηση των ματιών ή αλλιώς τον ύπνο γνωστό ως REM.

«Ονομάζεται επίσης παράδοξος ύπνος ή ενεργός ύπνος, επειδή ο ύπνος REM είναι στην πραγματικότητα πολύ κοντά στο να είσαι ξύπνιος», είπε στους ΝΥTimes, ο Δρ Rajkumar Dasgupta, ειδικός στον ύπνο και πνευμονολόγος στο Keck School of Medicine του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια.

Προτού οι επιστήμονες ανακαλύψουν τον ύπνο REM τη δεκαετία του 1950, δεν ήταν ξεκάθαρο τι συνέβαινε στον ανθρώπινο εγκέφαλο τη νύχτα.

Οι ερευνητές σήμερα, ωστόσο, κατανοούν τον ύπνο ως μια εξαιρετικά ενεργή διαδικασία που αποτελείται από πολύ διαφορετικούς τύπους ανάπαυσης – συμπεριλαμβανομένου του REM, το οποίο κατά κάποιο τρόπο δεν μοιάζει καθόλου με ανάπαυση.

Ενώ το σώμα συνήθως παραμένει «ανενεργό» κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος είναι πολύ «ενεργός». Δημιουργεί ζωντανά όνειρα, καθώς και συνθέτει αναμνήσεις και γνώσεις.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να εργάζονται για να αποκαλύψουν ακριβώς πώς λειτουργεί αυτή η παράξενη κατάσταση συνείδησης.

«Απομένουν πολλά να μάθουμε για τον ύπνο REM», είπε ο Δρ Dasgupta. Αλλά από ό,τι καταλαβαίνουν οι ερευνητές, ο ύπνος REM είναι κρίσιμος για τη συναισθηματική υγεία και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας και ενδεχομένως ακόμη και για τη μακροζωία μας.

Τα στάδια του ύπνου REM

Καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, «μπαίνουμε και βγαίνουμε από αυτό το ρυθμικό, συμφωνικό μοτίβο των διαφόρων σταδίων του ύπνου: non-REM 1, 2, 3 και REM», δήλωσε η Rebecca Robbins, καθηγήτρια ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.

Καθώς κοιμάστε, εισέρχεστε στο πρώτο στάδιο του non-REM. Αυτό διαρκεί λιγότερο από 10 λεπτά και θεωρείται ελαφρύς ύπνος. Η αναπνοή και ο καρδιακός σας ρυθμός επιβραδύνονται και οι μύες σας χαλαρώνουν καθώς γλιστράτε στο δεύτερο στάδιο του ύπνου non-REM, όπου η θερμοκρασία του σώματός σας πέφτει και τα εγκεφαλικά σας κύματα γίνονται πιο αργά.

Μετά μπαίνεις στο τρίτο στάδιο, γνωστό ως βαθύς ύπνος, όταν το σώμα σου επισκευάζει τα οστά και τους μύες σου, ενισχύει το ανοσοποιητικό σου σύστημα, απελευθερώνει ορμόνες και αποκαθιστά την ενέργειά σου.

Μετά από αυτό, αρχίζει ο ύπνος REM και ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η εγκεφαλική σας δραστηριότητα αυξάνονται. Οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία των συναισθημάτων και των αισθητηριακών εισροών (από τον κόσμο των ονείρων σας) ενεργοποιούνται.

«Εν τω μεταξύ, ο εγκέφαλός σας παραλύει τους μύες στα χέρια και τα πόδια σας, εμποδίζοντάς σας να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας» εξηγεί ο Δρ Dasgupta.

Στην ιδανική περίπτωση, κινείστε στα τέσσερα στάδια σε κύκλους 90 έως 110 λεπτών που επαναλαμβάνονται τέσσερις έως έξι φορές σε μια τυπική νύχτα.

Στη συνέχεια, μετά τον τελευταίο σας κύκλο REM, ξυπνάτε ξεκούραστοι και σε εγρήγορση, είπε η Δρ Indira Gurubhagavatula, ειδικός στον ύπνο στο Penn Medicine.

Τα οφέλη ενός ύπνου REM

Εάν έχετε πάει ποτέ για ύπνο αναστατωμένος για κάτι και ξυπνήσατε αισθητά λιγότερο ενοχλημένος, είναι πιθανό να είναι αποτέλεσμα της συναισθηματικής επεξεργασίας και της ανασυγκρότησης της μνήμης που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου REM.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εγκέφαλός σας διαχωρίζει τις αναμνήσεις από τη συναισθηματική τους φόρτιση, αφαιρώντας τα «αιχμηρά, επώδυνα σημεία» από τις δυσκολίες της ζωής, είπε ο Μάθιου Γουόκερ, καθηγητής νευροεπιστήμης και ψυχολογίας.

Ο ύπνος REM είναι «σαν μια μορφή ολονύκτιας θεραπείας» προσέθεσε.

Ο REM μας κάνει επίσης καλύτερους μαθητές. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου ύπνου, ο εγκέφαλός σας ενισχύει τις νευρικές συνδέσεις που σχηματίστηκαν από τις εμπειρίες της προηγούμενης ημέρας και τις ενσωματώνει σε υπάρχοντα δίκτυα, είπε ο Δρ Ρόμπινς.

Ο καθηγητής Γουόκερ επισημαίνει επίσης πως «ξυπνάμε με έναν αναθεωρημένο ιστό συσχετισμών» που μας βοηθά να λύνουμε προβλήματα.

Ερευνητές στο εργαστήριο του Δρ. Γουόκερ διεξήγαγαν μια μικρή μελέτη όπου οι άνθρωποι ξυπνούσαν από διαφορετικά στάδια ύπνου και τους ζητήθηκε να λύσουν παζλ αναγραμμάτων.

Διαπίστωσαν ότι τα άτομα που ξύπνησαν από τον ύπνο REM έλυσαν 32 τοις εκατό περισσότερους αναγραμματισμούς από τα άτομα που είχαν διακοπεί κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς REM.

Τι συμβαίνει εάν δεν φτάνουμε στο στάδιο REM

Τα γονίδια και άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την ποσότητα του ύπνου που χρειάζεστε, αλλά οι περισσότεροι ενήλικες θα πρέπει να στοχεύουν σε επτά έως εννέα ώρες κάθε βράδυ, που περιλαμβάνει περίπου δύο ώρες ύπνου REM, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Γενικά, χρειάζεστε λιγότερο ύπνο καθώς μεγαλώνετε, συμπεριλαμβανομένου ελαφρώς λιγότερου REM. Αλλά τα μεγάλα ελλείμματα του ύπνου REM, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, μπορούν να σας στερήσουν τα ψυχολογικά του οφέλη. Μπορεί να έχετε μεγαλύτερο πρόβλημα στη μάθηση, στην επεξεργασία συναισθηματικών εμπειριών ή στην επίλυση προβλημάτων.

Ο μη ελεγχόμενος ύπνος REM συνδέεται επίσης με ζητήματα γνωστικής και ψυχικής υγείας, όπως η πιο αργή σκέψη και η κατάθλιψη, δήλωσε η Δρ. Ana Krieger, ιατρική διευθύντρια του Κέντρου Ιατρικής Ύπνου στο Weill Cornell Medicine.

Ελάχιστος ύπνος REM, όπου η μυϊκή παράλυση αποτυγχάνει να συμβεί και οι άνθρωποι εκδηλώνουν σωματικά τα όνειρά τους, συχνά με κλωτσιές ή γροθιές, σχετίζονται με νευρολογικά προβλήματα, από ήπια λήθη μέχρι άνοια και νόσο του Πάρκινσον.

Μπορούμε να βάλουμε σε προτεραιότητα τον ύπνο REM;

Αν και πρόσφατη έρευνα δείχνει πως οι άνθρωποι μπορούν να φτάνουν στο στάδιο ύπνου REM λίγο πιο εύκολα το χειμώνα, ο ισχυρισμός πως μπορούμε να στοχεύσουμε σε ένα συγκεκριμένο στάδιο ύπνου, αποτελεί μύθος.

Οι άνθρωποι θέλουν να χειραγωγούν τον ύπνο και να έχουν περισσότερο από αυτό το συγκεκριμένο στάδιο, αλλά το σώμα δεν λειτουργεί έτσι» λέει ο Δρ Κρίγκερ.

Η φυσική αρχιτεκτονική του ύπνου δεν είναι κάτι που πρέπει να πειράξουμε, αλλά να προστατεύσουμε. Στόχος μας πρέπει να είναι η επίτευξη ενός υγιούς ύπνου συνολικά και ύστερα να αφήσουμε τον εγκέφαλό μας να κάνει τα υπόλοιπα.